INFORMACJA NA TEMAT BAKTERII Legionella Pneumophila (Legionella)

Bakterie Legionella Pneumophila (Legionella) rozwijają się w środowisku wodnym, optymalna temperatura ich życia i rozwoju to około 25 - 50^oC.

WYSTĘPOWANIE:

Legionella pneumophila występuje na całym świecie. Kolonizuje bardzo zróżnicowane środowiska, w środowiskach wodnych jest pasożytem ameb, we wnętrzu których mnoży się. Szczególnie często bakterie Legionella pneumophila spotkać można w ciepłych osadach wodnych z dużą ilością glonów, pierwotniaków, wapnia i żelaza. Jako potencjalne źródło zakażenia człowieka należy wymienić miejsca wilgotne w których rozmnażanie Legionella pneumophila jest bardzo szybkie: instalacje klimatyzacyjne, rozpylacze pryszniców, krany, wanny z masażem wodnym, fontanny. Sprzyjające warunki szybkiego wzrostu Legionella pneumophila stanowią instalacje ciepłej wody wykonane z tworzyw sztucznych. Rozwojowi bakterii pomagają zastoje ciepłej wody w instalacjach, ślepych odcinkach lub końcówkach, w podgrzewaczach, zasobnikach, bojlerach - na wewnętrznych ścianach pod osadami związków żelaza lub wapnia (tzw. kamienia kotłowego).

DROGI ZAKAŻENIA

Do zakażenia dochodzi głównie drogą wziewną, najczęściej poprzez wdychanie aerozolu wody z zawieszonymi w niej bakteriami Legionella pneumophila.  Nie można zarazić się pijąc zimną wodę z kranu. Wprowadzenie patogenu do przewodu pokarmowego nie spowoduje zakażenia, trzeba zachłysnąć się aerozolem powietrzno-wodnym aby umieścić tę bakterię w płucach gdzie znajdzie ona dobre warunki do rozwoju i może wywołać chorobę.

Woda wodociągowa dostarczana  przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Lęborku jest bezpieczna. Wydobywamy wyłącznie wodę podziemną, której temperatura oscyluje od 10⁰C do 15⁰C. Taka temperatura jest hamulcem dla rozwoju bakterii Legionella pneumophila.

W normalnych warunkach nie ma mowy o  zagrożeniu dla zdrowia, jednak gdy zimna woda zostanie podgrzana, a będzie w niej odpowiednia ilość związków odżywczych dla bakterii i wystąpi stagnacja wody w przewodach – może nastąpić namnożenie się tych bakterii do liczby niebezpiecznej dla zdrowia ludzi. Zarażenie bakteriami Legionella obecnymi w instalacjach ciepłej wody następuje najczęściej przy korzystaniu z prysznica, ale także z innych urządzeń rozpylających wodę np. wanien wirowych ( jacuzzi) .

Po podgrzaniu wody do temperatury ciepłej wody użytkowej (do ok. 55 ºC) dochodzi do zachwiania równowagi wapniowo-węglanowej. Wolny wapień w wodzie łączy się z rozpuszczonym dwutlenkiem węgla, aby poprzez reakcję chemiczną wspólnie z nim „wyprodukować“ kamień kotłowy czyli węglan wapnia. Im woda twardsza tym więcej wytrąca się węglanu wapnia. Bakterie Legionella pnemophilla używają osadów wapnia (kamienia kotłowego) wraz z obecnością osadu biologicznego (biofilmu), jako doskonałych warunków dla rozwoju i życia. Poprzez drobne cząstki wapnia są one dalej rozprowadzane po instalacji ciepłej wody użytkowej, tak, że w efekcie mogą ją w całości skolonizować.

PROFILAKTYKA

Jak uchronić się przed obecnością niebezpiecznej bakterii w instalacji wewnętrznej?

Jedyny skuteczny sposób profilaktyki w instalacjach ciepłej wody użytkowej - to stworzenie takich warunków, by bakterie z rodzaju Legionella pneumophila nie znajdowały sprzyjających warunków życiowych. Najprostszym sposobem, który można zastosować jest regularne przegrzewanie wody ciepłej do temperatury 70 - 80^oC na okres co najmniej 5 minut. Zasadę tę trzeba stosować zarówno dla całej sieci : wszystkie części obiegu ciepłej wody, zasobniki, podgrzewacze wody, końcówki sieci. Przegrzana woda powinna spłynąć z instalacji przed ponownym zastosowaniem ciepłej wody użytkowej.

Podczas projektowania instalacji wodnych w budynkach należy stosować zasadę izolacji instalacji zimnej wody od ciepłej i umieszczać rury wody ciepłej nad rurami wody zimnej. W przeciwnym wypadku nastąpi między nimi wymiana ciepła powodująca, że temperatura wody zimnej wzrośnie do temperatur umożliwiających rozwój i namnażanie się bakterii Legionella.

Stosować cyrkulację ciepłej wody użytkowej, unikać ''martwych odgałęzień'' - tj. takich, w których mogą wystąpić zastoiska wody. Armaturę na wylotach z instalacji umieszczać w maksymalnej odległości 1,5 – 3 m od pionów.

Regularne czyścić i płukać zasobniki, podgrzewacze i piony ciepłej wody użytkowej

Utrzymywać w czystości i w miarę możliwości regularnie usuwać osady z bojlerów, zasobników, podgrzewaczy itp.

Stosować baterie uniemożliwiające lub ograniczające powstawanie aerozolu wodno-powietrznego.

PRZEPISY

Przepisy dotyczące bakterii Legionella Pneumophila regulowane są  Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, liczba bakterii Legionella zawartych w wodzie nie powinna przekraczać 100 j.t.k. w 100 ml objętości badanej próbki.

W warunkach lęborskich firmą odpowiedzialną za wdrożenie zapisów powyższego rozporządzenia w aspekcie dotyczącym ryzyka występowania Legionelli jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Lęborku.

OBJAWY CHOROBOWE

Szacuje się, że Legionella może powodować 16 proc. wszystkich zapaleń płuc. Zbadano, że około połowa wszystkich zachorowań na legionelozę miała miejsce w codziennym środowisku chorego. Na groźną dla życia "chorobę legionistów" zapada co dwudziesta narażona na kontakt z drobnoustrojem osoba.

Ciężka postać tej choroby - gdy bakteria zajmuje płuca - rozwija się zwykle w ciągu dwóch do dziesięciu dni i zabija do 25 proc. chorych. W wielu przypadkach przyczyną śmierci pacjenta jest błędne rozpoznanie - na Legionellę nie działają antybiotyki podawane rutynowo w zapaleniu płuc, natomiast skuteczne są m.in. makrolidy w rodzaju klarytromycyny.

Łagodniejsza, niezagrażająca życiu postać choroby, tzw. "gorączka Pontiac", może się pojawić nawet po pięciu godzinach od zainhalowania Legionelli. Przebiega z gorączką, dreszczami, bólami głowy i kaszlem, ale bez zapalenia płuc.

Po raz pierwszy bakterię Legionella wyizolowano w 1976 r., gdy w filadelfijskim hotelu "Bellevue - Stratford" odbywał się zjazd kombatantów z organizacji Legion Amerykański. Zachorowało wówczas 221 osób, z czego 34 zmarły z powodu zapalenia płuc o ostrym przebiegu. W drodze badań stwierdzono, że środowiskiem Legionelli są układy wentylacyjne i ciepła woda prysznicowa.

PODSUMOWANIE

Podsumowując, aby zapobiec zakażeniom, instalacje wodnokanalizacyjne i klimatyzacyjne powinny być projektowane tak, by temperatura zimnej wody nie była wyższa niż 20 stopni Celsjusza, a woda gorąca miała powyżej 55 stopni Celsjusza. Należy izolować od siebie rury z zimną i ciepłą wodą, by zimna woda nie podgrzewała się do temperatur odpowiednich dla rozwoju bakterii, krany zaś nie powinny rozpylać wody. Należy regularne przeprowadzać w instalacjach domowych przegrzewanie wody ciepłej do temperatury 70 - 80^oC na okres co najmniej 5 minut. Dotyczy to domów jednorodzinnych oraz wielorodzinnych i odpowiadają za to właściciele domów oraz administratorzy budynków.

Można skorzystać z informacji udostępnianych przez Państwową Inspekcję Sanitarną na stronie: https://www.gov.pl/web/gsse-warszawa/zapobieganie-zakazeniom-bakteriami-z-rodzaju-legionella--zalecenia

Opracowała Anna Sawa

Główny Technolog Gospodarki Wodnej